مشاوره سوگ
مشاوره سوگ زمانی نیاز می باشد که فرد بزرگسال یا کودک نیاز به کمک برای رهایی از غم و اندوه فراوان از دست دادن یکی از نزدیکانش باشد . هر چند که در فرهنگ عامه آداب و رسوم بسیار خوبی برای کمک به فرد مصیبت دیده وجود دارد اما بازهم در برخی مواقع نیاز به کمک متخصصان مشاوره و روانشناسی کاملا احساس می شود.
تعریف سوگ و سوگواری چیست ؟
سوگ در لغت به معنای غم ، اندوه، مصیبت ، ماتم و عزا در برابر مرگ است. در آیات قرآن و احادیث معصومین درباره مرگ بسیار صحبت شده است . از نظر اسلام مرگ ، نقطه عطف زندگی و راهی برای بازگشت به سوی خداست.
رافایل و میدلتون (1987 میلادی) واکنش های عاطفی از جمله غم ، ناامیدی ، یاس و احساس درماندگی به انواع فقدان را سوگ می نامند. به نظر کاولز و ردجرز (1991) سوگ نوعی غم ناشی از فقدان عزیزان است . به عقیده شاختر و زیسوک (1993) سوگ رنجی است که فرد در از دست دادن ابژه (موضوع) عشق تجربه می کند.
گلدارد (1999، ترجمه حسینیان ، 1390) سوگ مجموعه ای از احساسات ، افکار و رفتارهایی است که در فرد هنگام مواجهه با فقدان یا تهدید به فقدان حاصل می شود.آکیسکال (1981، به نقل از آزاد ،1384) سوگ نوعی از افسردگی است که به شکل ماتم زدگی یا داغ دیدگی پس از مرگ یک عزیز یا بروز یک واقعه عاطفی ناگوار با علائمی از قبیل آه کشیدن ، گرفتگی گلو ، گریه کردن و یا احساس گناه بروز می کند.
مشاوره سوگ و عزاداری-مشاوره-روانشناسی
به اعتقاد استوارت (2005، ترجمه بوستانی پور و همکاران ، 1386) سوگ واکنش غمناک و اندوهگین شدید نسبت به مرگ یک عزیز ، از دست رفتن اشیای مادی یا عضوی از بدن ، اخراج از شغل و طلاق است. به نظر برک (2001، ترجمه سیدمحمدی ،1386) پریشانی شدید جسمی و روانی بر اثر فقدان فرد مورد علاقه سوگ نامیده می شود.
انجمن روان پزشکی آمریکا در طبقه بندی اختلالات روانی (ترجمه نیکخو، 1386) سوگ را نوعی افسردگی بهنجار در پاسخ به مرگ و فقدان یک مجبوب معرفی می کند. به عقیده کاپلان و سادوک (ترجمه رفیعی و رضائی ، 1386) فرایند انحلال سوگ ، سوگواری نامیده می شود.
در فرهنگ لغت دهخدا سوگواری یا عزاداری مراسمی است که به یادبود فرد در گذشته و به منظور فزایش تحمل صبر بازماندگان در برابر مصیبت وارده برگزار می شود. ویلیامسون (ترجمه محمدی وقادری ، 1391) سوگ را احساسی می داند که از تعارض بین << انتظار >> و << واقعیت >> وقوع یک اتفاق حاصل می شود.
آراندا و میلن (2000) واکنش های شناختی ، رفتاری، اجتماعی ، جسمی و معنوی نسبت به وضعیت فقدان پیش آمده را سوگ و زمان سوگواری را داغ دیدگی می نامند و عزاداری را جلوه عمومی سوگ تلقی میکنند. نیل (1990) رفتارها و مراسم متناسب با فرهنگ در ارتباط با فقدان را عزاداری می نامد.
به نظر بیلی و همکاران (2000) سوگ واکنش های پیچیده ای است که پس از تجربه جدایی و مرگ یک عزیز به وجود می آید.سوگ از دیدگاه بالینی تلاشی است در جهت برقراری پیوند مجدد و بهایی است که برای دوست داشتن پرداخته می شود.چنانچه نسبت به آنچه از دست رفته دلبستگی ویژهای وجود نداشته باشد سوگ تجربه نخواهد شد (واردن ، 2009 میلادی).
از دیدگاه جیمز و فریدمن (2009 میلادی) سوگ مجموعه ای از عواطف انسانی است که به علت تغییر در یک الگوی رفتاری آشنا با پایان یافتن آن ایجاد می شود. به نظر الیس (به نقل از دوقتی، ویسل و گلورفیلد، 2011) سوگ یک احساس منفی سالم است . زیرا بر این باور معقول متکی است که آدم مهمی از دست رفته و دیگر از وجودش بهره برداری نمی شود.
مراحل سوگ و سوگواری
به نظر گلدار (1999 میلادی ، ترجمه حسینیان ، 1390 شمسی) مهمترین مراحل سوگ عبارتند از :
- ضربه – که بر اثر فوت ناگهانی یا شوک ناشی از فقدان حاصل می شود.
- انکار – یعنی باور نکردن اتفاق پیش آمده .
- پیدایش نشانه های جسمانی ، عاطفی و روانی
- افسردگی ، ناامیدی و احساس بی ارزش ی
- احساس گناه به خاطر انجام ندادن برخی امور برای متوفی.
- خشم از این که چرا برای ما ؟
- آرمان سازی ویژگی های مثبت متوفی
- واقع بینی که به کنار آمدن با غم و اندوه می انجامد.
- پذیرش فقدان متوفی
- سازگاری مجدد و بازگشت به زندگی عادی و روزمره.
عبور از مراحل سوگ و عزاداری برای عزیزان از دست رفته ، معمولا چهار تا شش ماه به طول می انجامد.
درمان و مشاوره سوگ و عزاداری
سوگ در کودکان
منبع :کتاب روش ها و فنون مشاوره مولف دکتر عبدالله شفیع آبادی استاد دانشگاه علامه طباطبایی
