اختلال اضطراب جدایی در کودکان
با اختلال اضطراب جدایی در کودکان چکار کنیم ؟-www.mehcom.com
میزان اختلال اضطراب جدایی در کودکان چقدر است ؟
اختلال اضطراب جدایی در کودکان با شیوع 5/2 -5/5% شایعترین اختلال اضطرابی در کودکان و نوجوانان زیر 18 سال میباشد. هستة اصلی و زمینه ای این اختلال، اضطراب و نگرانی شدیدی است که کودک هنگام جدا شدن از اشخاص مهم زندگی خود تجربه میکند.
افرادی که کودک شدیداً به آنها دلبستگی دارد که به طور عمده شامل مادر و پدر میگردد. کودک نگران است که مبادا آسیبی متوجه والد و یا خود او گردد طوری که منجر به جدایی آنها از یکدیگر گردد.
او نگران است که والد خود را از دست دهد. میترسد که حادثه ای ناگوار و اتفاقی ناخواسته او را از والدش جدا کند، حادثه ای مثل تصادف، قتل، گم کردن راه خانه، دزدیده شدن و ….
چنین کودکی در مقابل هر واقعه ای که منجر به جدایی او از عزیزش گردد مقاومت نشان میدهد، مثل: تنها خوابیدن، تنها ماندن در منزل، رفتن به مهد کودک و مدرسه و بیرون رفتن از منزل بدون والدین.
به طور مثال کودک حاضر نیست شب را در اتاق و رختخواب خودش بگذراند. او گاه با فریاد و اعتراض، گاه با خواهش و التماس و چانه زدن، گاه با گریه و بهانه تراشی درخواست میکند تا در کنار والدین بخوابد.
حتی اگر والدین با هزاران ترفند او را در اتاق خودش بخوابانند، نیمه شبان، آهسته به اتاق خواب والدین پناه میبرد و جالب اینجاست که حاضر است هر ذلت و خواری را به تن بخرد اما در اتاق آنها بماند.
حتی فضایی نامناسب در اتاق والدین را به تختخواب شیک و جدید خود و تزئیناتی که مادر برای راضی کردن او در اتاق خودش
تدارک دیده ترجیح میدهد.
ممکن است شبها دچار رؤیا و کابوس هایی وحشتناک با تم جدایی گردد یا بدخواب گشته و خواب منقطعی داشته باشد و پس از هر بار بیدار شدن حضور والدین را چک کند.
برای کودکانی که اختلال اضطراب جدایی دارند رفتن به مدرسه معضل و کشمکشی عذاب آور بین کودک و پدر و مادر است، کودک درخواست میکند تا در منزل بماند و التماس میکند که مدرسه و مهد نرود و یا با گریه و فریاد، اعتراض خود را در مقابل جدایی نشان میدهد و یا دچار علائم جسمی اضطراب مثل سردرد، دلدرد، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ شده که منجر به نگرانی والدین و در نهایت ماندن کودک در منزل میگردد.
هرچه سن کودک کوچکتر باشد علائم بیشتری را نشان میدهد. بچه های کوچکتر معمولاً به والد خود می چسبند، گریه میکنند، التماس میکنند، چانه میزنند تا از مادر جدا نشوند.
کودکان 5-8 ساله بیشتر نگران آن هستند که مبادا واقعه و حادثه ای مصیبت زا برای والدینشان رخ دهد و به همین جهت از رفتن به مدرسه امتناع میکنند.
بچه های 9 -12 ساله هنگام جدا شدن از والد ناراحتی شدیدی را از خود نشان می دهند و نوجوانان بیشتر از علائم جسمی مثل دل درد، سردرد، حالت تهوع و استفراغ شاکی هستند و با این دلایل از رفتن به مدرسه امتناع میکنند.
برخی از علت های مدرسه نرفتن بچه ها
هر چند که تمام کودکانی که از رفتن به مدرسه امتناع میکنند اضطراب جدایی ندارند و دلایل دیگری مثل: افسردگی، ترس از مدرسه، ترس از همکلاسیها، معلمان، قوانین و مقررات مدرسه و اختلال سلوک و… …میتوانند علل امتناع کودک از رفتن به مدرسه باشند ولی شایعترین دلیل این مسئله اضطراب جدایی در کودکان است.
علت اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست ؟
اکثر کودکان هنگام جدایی از والدین، درجاتی از اضطراب و ناراحتی را نشان میدهند. در مرحله ای از سن کودک (بین 18 ماهگی تا 3 سالگی) این ترس و اضطراب یک پدیدة رشدی طبیعی بوده و هدفی تکاملی در پشت آن قرار گرفته است.
درجاتی از اضطراب در کودکان پیش دبستانی نشانة دلبستگی ایمن و سالم به مادر بوده و در بسیاری موارد در عرض سه یا چهار دقیقه پس از رفتن مادر کاهش یافته و متوقف میشود.
به تدریج که کودک بزرگتر میشود و مفهوم زمان را درک میکند و تجربة مدارای موفقیت آمیز هنگام جدایی را بیشتر کسب میکند، از اضطراب او کاسته میشود.
اما چنانچه اضطراب شدید و طولانی به صورتی که در متن اشاره شد به سنین بالاتر کشیده شود و برای کودک و والدین مشکل ایجاد کند، به طور مثال با ادامة تحصیل کودک یا ارتباطات اجتماعی او تداخل داشته باشد غیر طبیعی محسوب شده و نیاز به مداخلة درمانی دارد.
در علت شناسی اختلال اضطراب جدایی موارد زیر مطرح شده است:
- افزایش فعالیت سیستم عصبی
- نورآدرنرژیک
- علل ژنتیک
- خانواده های تک والدی
- خانواده هایی با الگوی روابط بسیار نزدیک و به هم تنیده
- الگوی دلبستگی ناایمن و غیرسالم در کودک
- خصوصیات سرشتی کودک (مانند کودکان خجالتی و درونگرا که پاسخ رفتاری آنها در موقعیت های جدید و ناآشنا به صورت گوشه گیری و کناره گیری میباشد)
- محیط پر از استرس
- مشکلات خانوادگی (مثل طلاق، جدایی، مرگ، نقل مکان و ….).
درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان :
نکات زیر را در مورد کودکانی که از اضطراب جدایی رنج میبرند، در نظر بگیرید:
1. ممکن است برای کاهش اضطراب شدید کودک نیاز به مداخلة دارویی باشد.
2. باید استرس های موجود در خانواده مثل طلاق، جدایی، بدرفتاری فیزیکی و هیجانی با کودک و مسائل دیگر مورد بررسی و مداخله قرار گیرد.
3. والدین نقش بسیار مهمی را در درمان ایفا میکنند. باید آنها را تشویق کنیم تا نیاز کودک را هم برای امنیت و هم برای زندگی مستقل و غیر وابسته بفهمند و درک کنند.
4. برگشت به مدرسه نقشی حیاتی در فرآیند درمان دارد. برای این کودکان مدرسه را به خانه نمی آوریم، بهتر است آنها با موضوع ترس خود روبرو شوند، مدرسه رفتن مرتب، اغلب باعث کاهش و بهبود علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان میگردد نیاز است تا والدین یک برنامة صبحگاهی هماهنگ و ثابت را برای کمک و حمایت کودک جهت رفتن به مدرسه فراهم کنند.
5. همکاری و هماهنگی برای رسیدن به درمان مناسب بین روانپزشک، خانواده و مدرسه باید وجود داشته باشد.
6. در موارد بسیار شدید لازم است بهطور تدریجی و در زمانهای کوتاهتر کودک جدایی از والدین را تجربه کند.
7. برای تلاش های موفقیت آمیز کودک پاداش و جایزه در نظر گرفته شود.
8. در صورتیکه کودک از رفتن به مدرسه یا مهد کودک امتناع کند و در منزل بماند نباید محیط منزل پر از سرگرمی و استراحت و تفریح باشد و به اصطلاح شرایط منزل به گونه ای نباشد که به کودک زیاد خوش بگذرد چون همین مشکل نرفتن کودک را به مدرسه تقویت میکند.
نویسنده :دکتر فریبا عربگل، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
منبع:iacap.ir
مهکام مجله اینترنتی آموزش خانواده خوشبخت – فرزندپروری موفق
- ۹۸/۱۰/۱۵