ضریح حرم امام حسین علیه السلام

ضریح حرم امام حسین (ع)

حتما شما هم با ما هم عقیده هستید که مهمترین مکان های زیارتی کربلا ، حرم مطهر امام حسین علیه السلام می باشد. که دوستداران اهل بیت به عشق زیارت او پای در سفر کربلا می گذارند. در زیر به بررسی این مکان مقدس کربلا می پردازیم.

صندوق و ضریح متبرک حرم امام حسین (علیه السلام)

در سال ۳۷۱ هجری قمری در زمان آل بویه برای اولین بار ضریحی از جنس چوب ساج تزیین شده با عاج بر مرقد مطهر امام حسین علیه السلام نصب شد و قبر مبارک را با پارچه های گران قیمت دیباج پوشاندن.۱

در سال ۶۲۰ هجری قمری وزیر الناصر لدین الله عباسی که مذهب تشیع داشت به نام مؤیدالدین محمد قمی،  صندوقی از چوب بر روی قبر قرار داد و آن را با پارچه های گران قیمت پوشاند.۲

در سال ۹۳۲ هجری قمری شاه اسماعیل صفوی که خود را منصوب به شیعه می دانستند صندوق خاتم کاری شده بسیار زیبایی بر روی قبر حضرت نهاد. سپس ، شاه عباس صفوی برای اولین بار، ضریحی از جنس مس روی صندوق یاد شده گذاشت و ضریح را با پرده های حریر قیمتی پوشاند.۳

دختر سلطان حسین صفوی ، گوهرشاد خانم که همسر نادر شاه بود ، در سال ۱۱۵۳ هجری قمری صندوقی از خاتم بر روی مقبره امام حسین علیه السلام گذارد.

گفته اند صندوق کنونی همان صندوقی است که همسر نادر شاه روی قبر قرار داده بود.۴

البته افرادی نیز گفته اند این صندوقی است که شاه طهماسب صفوی در ۱۱۲۳ هجری قمری به حرم مطهر امام حسین علیه السلام هدیه کرده است. این صندوق در اثر تهاجم وهابیان در ۱۲۱۶ ق آتش گرفت و بخشی از آن سوخت.

در سال ۱۲۲۵هجری قمری به توصیه شیخ جعفرآل کاشف الغطاء و به دستور « خان جان » قاجاری صندوق مقبره حضرت سیدالشهداء را با پوششی از نقره ترمیم کردند و با پارچه حریر پوشاندند.۵

روی این صندوق قبر حضرت به این موضوع چنین اشاره شده است:
« بعد تکسیر اعداء الله فی سنة ۱۲۱۶ ق قام بتجدیده خان القاجار ۱۲۲۵ ق کتبه صالح الکلکاوی ».
آقا محمد خان نیز ضریحی از نقره بر فراز قبر نصب کرد۶ و درهای ورودی را، که از رواق به داخل حرم باز می شد، با نقره تزیین نمود.۷

پس از چندی، ناصرالدین شاه قاجار ، که به شخصه به زیارت کربلا مشرف شده بود، دستورهایی برای تعمیر و بازسازی حرم صادر کرد؛ ضریحی از نقره ساخت و آن را روی قبر گذاشت. بدین گونه قبر مطهر دارای دو ضریح بیرونی و داخلی شد.

بر ضریح بیرونی نام ناصرالدین شاه به عنوان اهدا کننده بر روی آن نقش بست. روی درِ این ضریح تربت، پنجره نقره ای کوچکی تعبیه شده است و بر بالای آن این عبارت دیده می شود: قال رسول الله(صلّی الله علیه و آله) « الحسن و الحسین سیدی شباب اهل الجنه و ابوهما خیرٌ منهما » این ضریح، ضریح مسی اهدا شده توسط شاه عباس را در خود جای داده است.۸

ضریح حرم امام حسین علیه السلام-تور-کربلا

ناصر الدین شاه پس از وارد شدن به داخل ضریح و قبر حضرت سیدالشهدا چنین می نویسد : « من و میرزا حسن کلید دار جسارت کرده توی ضریح حضرت رفته از ضریح هم درب کوچک دیگر بود میرزا حسن باز کرد، شمعی در دست داشت دور قبر منور با آجر فرش شده بود که پا روی آجر گذاشته شود.

من از طرفی میرزا حسن از طرفی به زحمت زیاد رفتیم. میرزا حسن متصل شمع را کج می کرد. من از دست او گرفتم. من به طور عجیبی روی آجرها نشسته بودم جا تنگ بود. سرم به تخته ضریح می خورد. جای نشستن تنگ و بسیار مشکل بود. میرزا حسن تخته روی قبر مطهر را کشید. دست برده دو سه مشتی تربت صحیح از روی قبر مطهر برداشتم ».۹

در پایین پای آن، ضریح دیگری متصل به ضریح بیرونی قرار گرفته که به علی اکبر، فرزند دلاور امام حسین علیه السلام ، تعلق دارد. در ۱۳۵۵ ق، سیف الدین طاهر، از داعیان اسماعیلی، پنجره ای از نقره برای مرقد مطهر ساخت و آن را از هند به کربلا فرستاد که بر بالای آن نوشته شده بود:
« ان الداعی الی حب آل محمد الطاهر بن ابی محمد الطاهر سیف الدین نجل سیدنا محمد برهان الدین من بلاد الهند سنه خمس و خمسین و ثلث مائة بعد الالف ۱۳۵۵ ق ».۱۰

در سال ۱۳۶۰ هجری قمری یکی از اساتید بزرگ خاتم کاری به نام استاد محمد صنیع خاتم شیرازی، صندوق مطهر امام حسین علیه السلام را تعمیر کرد.
در طول تاریخ، همواره پادشاهان و بزرگان، چراغ دان های گران قیمتی از طلا و نقره به داخل ضریح مبارک هدیه می کردند. یک جفت شمعدان طلای بسیار بزرگ از سوی سلطان عبدالمجید خان عثمانی به حرم هدیه شده است.

برخی از قندیل های آویزان شده از جنس طلا و نقره، از هند و جاهای دیگر آمده است.۱۱

آخرین و جدیدترین ضریح مرقد امام حسین علیه السلام

جدیدترین ضریح حسینی ششمین ضریحی هست که برای بارگاه ملکوتی امام حسین علیه السلام ساخته شده است استاد معظم محمود فرشچیان کار طراحی این ضریح را به عهده داشته اند و استاد بزرگوار سیدمحمد حسینی‌موحد خطاطی های آنرا انجام داده اند.

در طراحی سازه این ضریح برای نخستین بار در سراسر تاریخ از مهندسان عمران و معماری نیز استفاده شده است . ضریح جدید ساخته شده در برابر ۱۲٫۸ تن فشار عمودی و ۶۰۰ کیلو بر هر متر مربع فشار جانبی مقاوم باشد.

این ضریح ۳۰۰ سال عمر مفید خواهد داشت . در حالی که ضریح قبلی که توسط هندها ساخته شده بود یک چهارم این عمر را داشت.

ضریح جدید بیشتر از ۱۲ تن وزن دارد ،۶۰۵۰ کیلو چوب ساج (تهیه ‌شده از جنگل‌های برمه)، ۴۶۰۰ کیلو نقره، ۷۰۰ کیلو مس، ۴۵۰ کیلو استیل، ۱۰۰ کیلو آهن و ۱۱۸٫۶۵۰ کیلوگرم طلا به کار رفته است.

از نکات قابل توجه دیگر این است که در زیارت از بارگاه امام حسین (ع) در قسمتی هایی از دیوارهای حرم امام حسین علیه السلام آثار گلوله های نیروهای بعثی صدام در قابهایی دیده می شود که به عربی روی آن همین موضوع نوشته شده است . هر چند که در بازسازی های چند ساله اخیر بسیاری از این خرابی ها ترمیم شده است اما این قابها را برای عبرت و فراموش نشدن جنایات صدام باقی گذاشته اند تا جنایات صدام و کشتار شیعیان انقلابی عراق در سال ۱۹۹۱ میلادی فراموش نشود.

بر بالای سر مبارک آن حضرت، بیرون ضریح، سنگ قهوه ای رنگی به نشانه جایگاه دفن سر آن حضرت نصب است. برخی گفته اند شمر ملعون سر مبارک امام(علیه السلام) را روی آن جدا کرد.

بنا بر روایت های موجود، امام سجاد(علیه السلام) سر مبارک امام حسین و برخی از شهیدان را به کربلا بازگرداند و در کنار جسدهای پاک شان به خاک سپرد. بر اساس روایتی دیگر، سر مبارک امام در بالای قبر پدر بزرگوارش امام علی(علیه السلام) در نجف دفن شده است. امام صادق(علیه السلام) در این مکان نماز می گزارد و توصیه می کرد که بر سر مبارک امام حسین(علیه السلام)، در این مکان نماز گزارده شود۱۲

برخی نیز گفته اند سر آن حضرت را به عسقلان مصر بردند و در آن جا دفن کردند.

امروزه، در شهر قاهره در مسجدی به نام مسجد الحسین(علیه السلام) ضریحی با عنوان رأس الحسین قرار دارد که مردم آن شهر پیرامون آن دعا و زیارت می خوانند و سوم شعبان، روز تولد امام حسین(علیه السلام)، را ده روز جشن می گیرند و احترام خاصی به این مکان می گذارند.
قبر حضرت علی اکبر(علیه السلام) ، مزار شهیدان بنی هاشم ،مقبره الشهداء همگی از جمله مکان های زیارتی کربلا می باشند که در حرم مطهر امام حسین علی السلام هستند و می توانید آنها را هم زیارت نمایید.

سایر مکان های زیارتی عراق :

مکان های زیارتی نجف اشرف

مکان های زیارتی کاظمین

مکان های زیارتی سامرا

مکان های زیارتی کوفه

مکان های زیارتی کربلا

پی نوشت ها:
۱٫ جعفر الخلیلی، موسوعة العتبات المقدسه، ۸/۱۸۲٫
۲٫ مدرسی، همان، ۲۵۹٫
۳٫ آل طعمه، همان، ۹۸٫
۴٫ مدرسی، همان، ۲۶۰٫
۵٫ آل طعمه، همان، ۱۰۰٫
۶٫ ناصر الدین شاه، همان، ۱۱۹٫
۷٫ سفرنامه سیف الدوله به مکه مکرمه، ۲۳۱٫
۸٫ ادیب الملک، سفرنامه ادیب الملک به عتبات، ۱۶۰٫
۹٫ ناصر الدین شاه، همان، ۱۲۰٫
۱۰٫ آل طعمه، همان، ۱۰۰٫
۱۱٫ سیف الدوله، همان، ۲۳۱؛ ابن بطوطه، همان، ۲۷۳٫
۱۲٫ بنگرید زیارت مخصوص امیر المؤمنین که در آن به دفن سر امام حسین(علیه السلام) در این مکان اشاره شده است.
منبع: عتبات عالیات عراق؛ دکتر اصغر قائدان

مکان های زیارتی کربلا